Бейбітшілік пен қауіпсіздік мүддесі үшін

26 қыркүйекте МАГАТЭ Бас конференциясының кезекті 67-сессиясы аясында МАГАТЭ Техникалық ынтымақтастық департаментінің қатысуымен Қазақстан ұйымдастырған «Remediation of the former Semipalatinsk test site: 30 years of IAEA assistance» сайд-ивенті өткізілді. Іс-шараның спикерлері Қазақстан Республикасы Ұлттық ядролық орталығының мамандары болды.

Сайд-ивенттің негізі бұрынғы Кеңес Одағынан «ядролық мұра» ретінде қалған аса ірі Семей сынақ полигонын қауіпсіз күйге келтіру бойынша МАГАТЭ-нің Қазақстанға көрсеткен қолдау нәтижелерімен таныстыру болды. Бұл іс-шара Қазақстанның техникалық ынтымақтастық жобаларының жетістіктері мен олардың ұлттық мақсаттарға қосқан үлесін көрсетуге арналған. ҚР Ұлттық ядролық орталығының қазіргі техникалық ынтымақтастық жобаларының ілгерілеуі, сондай-ақ Агенттікпен болашақ ынтымақтастық бағыттарының перспективасы көрсетілді. Қазақстан мен МАГАТЭ-нің 30 жылдық ынтымақтастығы ядролық қауіпсіздік, радиациялық қалпына келтіру және атом энергиясын бейбіт мақсатта пайдалану саласындағы нәтижелі және табысты әріптестік байланысын айшықтады. Осындай ұзақ және тиімді бірлескен қызмет Қазақстан мен МАГАТЭ-нің қауіпсіздік пен бейбітшілікті қамтамасыз ету жөніндегі жаһандық күш-жігерге бейілділігін білдіреді.

Қазақстан мен МАГАТЭ арасындағы ынтымақтастық 1990 жылдардың басында, Қазақстан өзінің ядролық полигонын жабу және өзінің ядролық қару-жарағын жою туралы тарихи шешім қабылдаған кезде басталды. Бұл шешімді Қазақстан ядролық қаруды таратпау саласындағы әлемдік қоғамдастық алдындағы міндеттемесінің белгісі ретінде қабылдады.

Өткен 30 жыл ішінде Қазақстан мен Агенттік бірқатар негізгі бастамалар мен жобалар бойынша бірлесіп жұмыс істеді:

1. Семей ядролық полигонының жабылуы: Қазақстан мен МАГАТЭ әлемдегі ең ірі полигондардың бірі болып саналатын Семей ядролық полигонын жабу барысында жемісті ынтымақтастық жүргізді. Бұл процесс полигондағы радиоактивті материалдарды оқшаулауға және қауіпсіз өңдеуге көмектесті.

2. Радиациямен ластанған аумақтарды қалпына келтіру: Қазақстан мен МАГАТЭ бірлесіп радиациялық ластануға ұшыраған жерлер мен аумақтарды қалпына келтіру жобаларын әзірлеп, іске асырды. Бұл жобалар жергілікті тұрғындардың өмірі мен қауіпсіздігін жақсартуға ықпал етеді.

3. Оқыту және тәжірибе алмасу: сонымен қатар ынтымақтастық ядролық қауіпсіздік және радиациядан қорғау саласында тәжірибе алмасуды және мамандарды оқытуды қамтиды. МАГАТЭ қазақстандық сарапшыларды оқытуды және олардың біліктілігін арттыруды белсенді түрде қолдайды.

4. Атом энергиясын бейбіт мақсатта пайдалану: бірлескен күш-жігер Қазақстан мен өңірде атом энергиясын бейбіт мақсатта пайдалануды ілгерілетуге бағытталған. Бұған ядролық медицина жобалары, сондай-ақ ядролық энергетика мамандарын оқыту кіреді.

5. Ядролық қауіпсіздікті нығайту: Қазақстан ядролық қауіпсіздікті нығайтуға және әлемде ядролық қаруды таратпауға күш салуда МАГАТЭ-мен белсенді ынтымақтастық жүргізеді.

Қазақстан мен МАГАТЭ арасындағы 30 жылдық ынтымақтастық ядролық қауіпсіздік пен радиациялық қалпына келтіру саласындағы халықаралық ынтымақтастықтың маңыздылығын атап көрсетеді. Қос тарап бейбітшілік, қауіпсіздік және барлық халықтың әл-ауқаты үшін бірлесіп күш жұмсауды жалғастыруға дайын екенін білдіреді.